ΟΠΤΙΚΑ-ΦΑΚΟΙ ΕΠΑΦΗΣ
Α.Παπανδρεου 190 Συκιες ,ΘΕΣ/ΝΙΚΗ 2310 629597
Παρασκευή 18 Μαρτίου 2011
12:16 π.μ. | 
Αναρτήθηκε από
Parla-pippa
Can Greece be saved?
© Centre for European Reform
Θα αναγκασθεί η Ελλάδα να αναδιαρθρώσει το χρέος της; Οι δυτικοευρωπαίοι επενδυτές και οικονομολόγοι φαίνεται πως καταλήγουν πια σε αυτό το συμπέρασμα. Οι ίδιοι οι Έλληνες δεν είναι τόσο βέβαιοι. Κατά τη διάρκεια μιας πρόσφατης επίσκεψής μου στην Αθήνα, κανείς από τους πολιτικούς και τους οικονομολόγους που συνάντησα δε θεωρούσε την αναδιάρθρωση επιθυμητή -ή αναπόφευκτη. Η κυβέρνηση Παπανδρέου μοιάζει αποφασισμένη. Για να αποφύγει όμως τη χρεοκοπία η Ελλάδα, θα χρειαστεί δύο πράγματα: ανάπτυξη και μεγαλύτερη βοήθεια από τους Ευρωπαίους εταίρους της.
Από πέρσι που η Ελλάδα διαπραγματεύθηκε κι έλαβε οικονομική βοήθεια ύψους 110 δις από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και το «διεθνές νομισματικό ταμείο» (ΔΝΤ) περιέκοψε το έλλειμμά της κατά ένα εντυπωσιακό 6% του ΑΕΠ. Η κυβέρνηση έκοψε μισθούς και συντάξεις, αύξησε το ΦΠΑ και μείωσε την πανταχού παρούσα φοροδιαφυγή. Παρά τη μισή ντουζίνα μεγάλες απεργίες και τις ευκαιριακές οδομαχίες, οι Έλληνες παρέμειναν μάλλον απαθείς απέναντι σε αυτό το πρωτοφανές σφίξιμο του ζωναριού. Οι περισσότεροι συνειδητοποιούν πως η αλλαγή είναι απαραίτητη και οι δυσκολίες αναπόφευκτες.
Η ηρεμία των Ελλήνων όμως εξηγείται και από το ότι ξέρουν πως τα χειρότερα έπονται. Αν και ορισμένες ομάδες σαν τους δημόσιους υπάλληλους και τους φορτηγατζήδες επλήγησαν άμεσα, ο πληθυσμός συνολικά δεν περνάει ακόμα αβάσταχτα μαρτύρια. Μετά από 15 χρόνια ανόδου των μισθών, οι περισσότεροι Έλληνες μπορούν ακόμα να αντεπεξέρθουν στις αρχικές μειώσεις του εισοδήματός τους. Κι όσοι χάνουν τη δουλειά τους ή κλείνει η επιχείρησή τους, μπορούν ακόμα να βασίζονται για υποστήριξη σε ένα σφικτό οικογενειακό δίκτυ προστασίας.
Αλλά η Ελλάδα δε βρίσκεται ακόμα ούτε στα μισά του περιοριστικού της προγράμματος. Η συνολική διόρθωσή της πρέπει να φθάσει το 13%-15% του ΑΕΠ. Το αρχικό κόψιμο ενός 20%-30% από κάθε προϋπολογισμό είναι μάλλον εύκολο, ιδίως αν ο προϋπολογισμός αυτός έχει τόσο «λίπος» όσο ο ελληνικός. Ο δημόσιος τομέας είναι υπερδιογκωμένος και σε πολλές περιπτώσεις αμείβεται υπέρογκα· αν και το 60% του πληθυσμού ζει στην πρωτεύουσα, η Ελλάδα έχει πάνω από 1,000 δήμους και 52 νομαρχίες (αν κι ένας νέος νόμος θα τις περικόψει κατά 2/3)· η χώρα έχει άνω των 150 κρατικών νοσοκομείων, που θεωρούνται κάτι σαν «ζώνη ελευθέρων συναλλαγών» που έχει συμβάλει καθοριστικά στην εκτόξευση των δαπανών υγείας· άλλες κρατικές επιχειρήσεις, σαν τους σιδηροδρόμους, είναι «μαύρες τρύπες» που απορροφούν διαρκώς κρατικές επιδοτήσεις.
Από τη στιγμή όμως που διορθωθούν οι πιο προφανείς δυσλειτουργίες του κράτους, οι περαιτέρω μειώσεις δαπανών θα γίνουν πολύ δυσχερέστερες. Όταν φύγει το λίπος, η κυβέρνηση θα χρειαστεί να κόψει κόκαλο. Και ο Παπανδρέου θα κληθεί να το πράξει αυτό ενώ η οικονομία βρίσκεται σε «βαθιά ύφεση»: ως το τέλος του 2011, το ΑΕΠ θα έχει μειωθεί κατά 10%· η ανεργία θα οδεύει προς το 15%· στους νέους, σχεδόν ο ένας στους τρεις είναι άνεργος· κάθε μήνα κλείνουν χιλιάδες επιχειρήσεις.
Ακόμα όμως κι αν η κυβέρνηση κατάφερνε να παραμείνει όρθια κατά την εφαρμογή της δημοσιονομικής σταθεροποίησης, το δημόσιο χρέος θα συνεχίσει να αυξάνει και θα ξεπεράσει το 150% του ΑΕΠ ως το τέλος του έτους. Μόνος τρόπος να μπορεί να υπηρετήσει ένα τέτοιο χρέος η Ελλάδα είναι να επιστρέψει στην ανάπτυξη -και γρήγορα.
Τα κακά νέα είναι πως προκειμένου να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά της, θα απαιτηθεί περισσότερη «εσωτερική υποτίμηση» (ήτοι μεγαλύτερη μείωση στους μισθούς, σε σχέση με τους ανταγωνιστές της). Αυτή πίεση στους μισθούς θα μειώσει κι άλλο την κατανάλωση και θα μπορούσε να προκαλέσει μέχρι και ανεπιθύμητο αποπληθωρισμό. Χωρίς καν να αντιμετωπίζει το βαθύτερο πρόβλημα, πως λίγα από τα προϊόντα που παράγει η Ελλάδα είναι ελκυστικά στις ξένες χώρες. Από τη δεκαετία του 1990, η ανάπτυξή της βασιζόταν στην κατανάλωση και τροφοδοτούνταν από το φτηνό εξωτερικό δανεισμό. Για να αποκτήσει ένα πιο βιώσιμο αναπτυξιακό μοντέλο, η χώρα θα χρειαστεί επιχειρήσεις υψηλότερης προστιθέμενης αξίας και μαζικές ξένες επενδύσεις. Τίποτα από αυτά δεν είναι δυνατό χωρίς βαθιές θεσμικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις. «Από την άποψη της λειτουργίας των θεσμών της, των υποδομών και της διαφθοράς, η Ελλάδα μοιάζει μάλλον με τριτοκοσμική χώρα» αναστενάζει ένας Έλληνας διαχειριστής κεφαλαίων που εδρεύει στο Λονδίνο.
Τα ούτως ειπείν καλά νέα είναι πως η ελληνική οικονομία είναι τόσο αναποτελεσματική που υπάρχουν αλλαγές που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν ευθύς αμέσως μια αναπτυξιακή δυναμική. «Σε πολλούς τομείς, η οικονομία μας μοιάζει μάλλον να έχει υιοθετήσει το σοβιετικό κεντρικό σχεδιασμό» μου εξηγεί ο Γιάννης Στουρνάρας, που διευθύνει το «ινστιτούτο οικονομικών και βιομηχανικών ερευνών» (ΙΟΒΕ). «Αν πατάξουμε την ασφυκτική γραφειοκρατία και των κυκεώνα των ρυθμίσεων, θα απελευθερωθεί ο δυναμισμός της οικονομίας». Το ΙΟΒΕ έχει υπολογίσει πως η απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων -ή κλάδων ολόκληρων της οικονομίας- θα δημιουργήσει ανάπτυξη της τάξης του 10% του ΑΕΠ σε τέσσερα χρόνια, ίσως και περισσότερο αν συνυπολογιστούν οι ευεργετικές επιπτώσεις ενός τέτοιου μέτρου στο σύνολο της οικονομίας.
Αφού εφάρμοσε ένα πρώτο κύκλο περιοριστικών πολιτικών, η κυβέρνηση Παπανδρέου τώρα ετοιμάζεται να ξεκινήσει τις διαρθρωτικές αλλαγές. Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς της, πάνω από 70 «κλειστά επαγγέλματα» από τους δικηγόρους και τους φαρμακοποιούς έως τους μηχανικούς, θα χάσουν τις ειδικές τους προστασίες και τα προνόμιά τους. Οι προσλήψεις και οι απολύσεις θα γίνουν ευκολότερες, σε ολόκληρη την οικονομία. Οι κρατικές επιχειρήσεις θα αναδιαρθρωθούν, θα σμικρυνθούν και θα πουληθούν. Νέα κίνητρα θα ενθαρρύνουν τις επενδύσεις στην πράσινη ενέργεια, τον υψηλής ποιότητας τουρισμό και άλλους εν δυνάμει αναπτυξιακούς τομείς.
Αλλά τα σχέδια αυτά συναντούν ήδη τη λυσσώδη αντίσταση εκ μέρους των καλά οργανωμένων ομάδων που θα πληγούν άμεσα. Τα δύο μεγαλύτερα κόμματα, ιδίως το ΠΑΣΟΚ, βασίζουν την ισχύ τους στην υποστήριξη των συνδικάτων και των επαγγελματικών ενώσεων. «Για το ΠΑΣΟΚ, η επίθεση κατά των κλειστών επαγγελμάτων ισοδυναμεί με εμφύλιο πόλεμο», προβλέπει ο Λουκάς Τσούκαλης, πρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ, μιας δεξαμενής σκέψης των Αθηνών. Ήδη πολλοί βουλευτές του ΠΑΣΟΚ γκρινιάζουν πως οι μεταρρυθμίσεις πάνε πολύ μακριά και πολύ γρήγορα. Η συνέχιση των απεργιών είναι αναπόφευκτη.
Παραδόξως, οι Έλληνες τείνουν να νιώθουν συμπάθεια για τα «δεινά» ακόμα και των πιο παραχαϊδεμένων δημοσίων υπαλλήλων και των πιο προνομιούχων επαγγελματιών. Ευρισκόμενη αντιμέτωπη με την εσωκομματική του αντιπολίτευση και την λαϊκή απείθεια, η αποφασιστικότητα του Παπανδρέου μπορεί τελικά να λυγίσει. Κι αυτό όμως να μη συμβεί, ο Παπανδρέου θα χρειαστεί να καταβάλλει την ακινησία της ίδια του της δημόσιας διοίκησης. Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις θα πυροδοτήσουν την ανάπτυξη μόνο αν εφαρμοστούν γρήγορα και αποτελεσματικά. Αλλά οι πιθανότητες για κάτι τέτοιο είναι μάλλον λίγες. Σύμφωνα με ένα νόμο που χρονολογείται από τις πρώτες μέρες μετά τη χούντα, η απόλυση δημοσίων υπαλλήλων είναι παράνομη· αλλά και η απόλυση κρατικών υπαλλήλων που δεν απολαμβάνουν πλήρως το καθεστώς του μόνιμου υπαλλήλου, είναι πολιτικά ανέφικτη. Όλες οι κυβερνήσεις από το 1980 και μετά έβαζαν τα «δικά τους παιδιά» σε ένα ήδη υπερδιογκωμένο κρατικό μηχανισμό, με αντάλλαγμα συχνά την εκλογική τους υποστήριξη. Το αποτέλεσμα είναι ένας δημόσιος τομέας που δεν είναι απλά διογκωμένος πέραν πάσης φαντασίας (διαθέτει 800,000 εργαζομένους σε σύνολο ενεργού πληθυσμού 5 εκατομμυρίων) αλλά είναι επιπλέον διαποτισμένος από τη νοοτροπία του προνομιούχου, παρά του υπερασπιστή του δημοσίου συμφέροντος.
Έως ότου -και αν- προκύψει ανάπτυξη, η Ελλάδα θα παλεύει με το συνεχώς διογκούμενο χρέος της. Οι Έλληνες ελπίζουν πως η ΕΕ θα σπεύσει και πάλι προς βοήθειά τους, ως ότου ανακάμψει η οικονομία. Πολλοί ελπίζουν πως τελικά θα καμφθεί η αντίδραση των Γερμανών στην έκδοση των ευρωομολόγων, μια κίνηση που θα μείωνε τα επιτόκια με τα οποία η Ελλάδα δανείζεται για να χρηματοδοτεί το χρέος της. 'Αλλοι λένε πως το κοινοτικό πλαίσιο στήριξης θα μπορούσε να δοθεί προκαταβολικά (να είναι «εμπροσθοβαρές»), ώστε να υπάρξουν επενδύσεις στη χώρα την επόμενη διετία.
Χωρίς περαιτέρω βοήθεια από την ΕΕ -ή αν το ελληνικό δημόσιο χρέος αποδειχθεί μη-βιώσιμο- η Ελλάδα ίσως να εξαναγκασθεί να διαπραγματευθεί με τους πιστωτές της την αναδιάρθρωση ή τη μεταχρονολόγηση του χρέους της. Από τη στιγμή που οι Έλληνες πολιτικοί αρνούνται να παραδεχτούν δημοσίως αυτό το ενδεχόμενο, κάτι τέτοιο θα προκαλούσε σοκ σε πολλούς απλούς Έλληνες, αρκετοί εκ των οποίων θα πλήττονταν άμεσα, αν (πράγμα που θεωρείται μάλλον βέβαιο) η αναδιάρθρωση του χρέους προκαλούσε κρίση στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα και τα ασφαλιστικά ταμεία. Οι περισσότεροι Έλληνες θεωρούν πως η χρεοκοπία της χώρας θα έριχνε την αυλαία στη συμμετοχή της χώρας στην ΕΕ.
Οι Έλληνες παραδοσιακά συγκαταλέγονται στους θερμότερους οπαδούς της ΕΕ, και όχι μόνο διότι η χώρα τους υπήρξε από τη δεκαετία του '80 επωφελήθηκαν ιδιαίτερα από τα ταμεία της ΕΕ. Όλα τα κόμματα, με την εξαίρεση των κομμουνιστών, τάσσονται υπέρ περισσότερης ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Ως σήμερα, είναι εντυπωσιακό πόσο λίγοι Έλληνες κατηγορούν την ΕΕ (και το ΔΝΤ εδώ που τα λέμε) για τις δυσκολίες που περνάνε, αν και οι Γερμανοί -ιδιαίτερα η καγκελάριος Μέρκελ (Merkel)- είναι ιδιαίτερα αντιπαθείς λόγω της καθυστέρησής τους να εγκρίνουν τη διάσωση της Ελλάδας και των κηρυγμάτων τους περί της υποτιθέμενης «τεμπελιάς» και «ασωτίας» των Ελλήνων.
Σε περίπτωση που η Ελλάδα εξαναγκασθεί να αναδιαρθρώσει το χρέος της, πολιτικοί και κοινή γνώμη μπορεί ταχύτατα να στραφούν κατά της ΕΕ. «Οι Έλληνες θα πουν: "περάσαμε τόσες στερήσεις και δυσκολίες, κι εσείς μας εγκαταλείπετε"» προβλέπει ο Παναγιώτης Ιωακειμίδης, καθηγητής στο πανεπιστήμιο Αθηνών και ειδικός στην ΕΕ. Μερικοί Έλληνες ανησυχούν πως μετά τη χρεοκοπία, θα τεθεί εν αμφιβόλω ακόμα και η συμμετοχή της χώρας στην ευρωζώνη και την ίδια την ΕΕ. Αυτός είναι ο λόγος που οι Έλληνες θα αντισταθούν με νύχια και με δόντια στις πιέσεις να εξετάσουν την αναδιάρθρωση του χρέους τους.
Η Katinka Barysch είναι υποδιευθύντρια του «κέντρου για ευρωπαϊκή μεταρρύθμιση»
Η Katinka Barysch είναι υποδιευθύντρια του «κέντρου για ευρωπαϊκή μεταρρύθμιση»
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
LinkWithin
About Me
Counter
 |
 |
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου